Mỗi người thật nhỏ bé, đời không có cách nào thoát ra khỏi thời đại mình đang sống. Chỉ có những phút giây ta cứ thế, như thể không phụ thuộc vào lịch sử. Ta cứ ngủ, ăn, và nghĩ. Trời thì trở lạnh. Hà Nội trời trở lạnh.
Mấy nghìn năm mà ngắn làm sao! Trong chừng ấy thời gian, có những kể tính chỉ dừng lại ở con số 1.
Cát vàng biển xanh. Hận Đồ Bàn. Khởi nghĩa Ja Thak Wa. Những cuộc thảm sát của Minh Mạng. Gốm Chăm ấm, ngây thơ trong những xóm làng hiền.
Những cuộc chiến diễn ra với những điều kiện và thực hành cụ thể. Thật vô nghĩa khi, dưới danh nghĩa của lòng nhân đạo, lên án mọi chiến tranh. Song mong ước và giữ gìn để không có chiến tranh là có thật. Đừng vận đến nó nhé, nhưng bao nhiêu vũ khí cứ tiếp tục được làm ra. Chiến tranh luôn có phe; một người có thể chọn không tham chiến. Kẻ làm trai trốn lính phải làm cho thân mình hao mòn, thể chất không đủ mà nhập ngũ. Trịnh Công Sơn cầm đàn ghita và hát. Trên những xác người.
Có những kẻ chỉ giỏi trong thời chiến. Có những kẻ sinh ra trong thời bình, nhiều tham vọng, muốn đỉnh cao, và sau họ bắt đầu suy. Có những kẻ ít ước vọng, tham quyền vì lợi ích riêng. 241 năm của nhà Trịnh “đáng khen,” mà để lại những điều tiếng về Trịnh Giang, Trịnh Sâm tài năng kết đời trong dục vọng.
Người dân chết đói khắp nơi.
Nguyễn Du lận đận kiếp người, vẫn chọn làm quan, đầu bạc trắng.
Mấy chục năm đời người như chớp mắt, như một tiếng thở dài.
Tình yêu và hôn sự, là chuyện cơ đồ. Người Việt chìm trong nghìn năm Bắc thuộc. An Tư công chúa thành hôn với Thoát Hoan, và không ai biết gì hơn nữa.
Những nữ nhân phận sinh con đẻ cái. Thiệu Trị có 64 người con; Tự Đức thì 0.
Những người cung nữ già sống trong kinh thành Huế cũng mất đi, mà những rồng mắt cứ trợn tròn, râu vểnh.
Đôi khi có những bộ xương người trong lòng đất, người ta khai quật, là những em bé, nhà giàu, nhiều đồ trang sức.
Đạn bom thả xuống.
Nước biển tiến và thoái.
Người Phù Nam đi đâu?
Một con diều bay lên nối đất và trời.
Tiếng ru à ơi, tiếng lội nước bì bõm.
7/11/2023
Đất nước – Bài số 1
Just life 